Khái niệm lập trình hướng đối tượng

Trong suốt các chương trước, ta đã làm việc với PHP theo kiểu truyền thống – còn gọi là lập trình thủ tục (procedural programming). Ở đó, mọi thứ diễn ra theo trình tự từ trên xuống dưới, từng dòng lệnh chạy nối tiếp nhau. Cách này phù hợp với các ứng dụng đơn giản, nhưng khi dự án lớn lên, mọi thứ sẽ bắt đầu rối rắm, khó kiểm soát, khó mở rộng, và rất dễ… gãy sập.

Và đó là lúc lập trình hướng đối tượng (Object-Oriented Programming – OOP) xuất hiện như một siêu anh hùng.

OOP là gì?

Lập trình hướng đối tượng là một cách tiếp cận tổ chức mã nguồn bằng cách mô hình hóa mọi thứ thành các đối tượng. Mỗi đối tượng giống như một sinh vật có thuộc tính (property) và hành vi (method). Bạn không chỉ đang viết mã để xử lý dữ liệu nữa, mà đang tạo ra những thực thể sống động trong hệ thống của bạn.

Hãy tưởng tượng bạn xây một website quản lý học sinh. Thay vì viết các đoạn lệnh xử lý tên, điểm số, lớp học rải rác khắp nơi, bạn có thể tạo một đối tượng Student có:

• Các thuộc tính: name, score, class
• Các hành vi: showInfo(), calculateGrade()

Từ đó, bạn có thể tạo ra nhiều học sinh khác nhau mà không cần viết lại logic xử lý từng phần. Giống như việc bạn có bản thiết kế (class), từ đó đúc ra nhiều bản thể cụ thể (object).

Vì sao nên học OOP?

• Tổ chức mã rõ ràng: Mỗi class đảm nhận một vai trò cụ thể, dễ quản lý và bảo trì.
• Tái sử dụng cao: Tạo một class dùng được cho nhiều nơi, tránh viết lại code.
• Mở rộng dễ dàng: Khi có tính năng mới, chỉ cần mở rộng class, không làm ảnh hưởng phần khác.
• Hợp với công nghệ hiện đại: Các framework như Laravel, Symfony, WordPress đều viết bằng OOP.

Ví dụ mở đầu

Cùng nhìn thử đoạn mã đầu tiên mô phỏng một class đơn giản:

📋 Copy<?php
class Dog {
    public $name;

    public function bark() {
        echo "$this->name sủa: Gâu gâu!";
    }
}

// Tạo một object từ class Dog
$myDog = new Dog();
$myDog->name = "Cậu Vàng";
$myDog->bark();

Giải thích:

• class Dog: là một blueprint (bản thiết kế) cho một con chó.
• $name: thuộc tính của con chó.
• bark(): hành vi – hành động sủa.
• $this->name: tham chiếu đến chính object đang được gọi.

Khi bạn tạo $myDog = new Dog();, bạn đang sinh ra một “con chó thật sự”. Gán tên cho nó là "Cậu Vàng", và khi gọi $myDog->bark();, nó sủa thật sự (trên trình duyệt thì… bằng chữ).

Tổng kết

OOP không chỉ là kỹ thuật, mà là tư duy: biến hệ thống thành một thế giới mô phỏng, nơi các đối tượng tương tác với nhau, làm cho phần mềm của bạn linh hoạt, gọn gàng và dễ bảo trì.

Trong các bài tiếp theo, chúng ta sẽ từng bước khám phá chi tiết hơn về các khái niệm như class, object, property, method… Cứ từ từ, OOP không khó đâu, thậm chí còn rất thú vị đấy!