Khi đã quen với biến và kiểu dữ liệu, chúng ta bắt đầu bước vào thế giới của các phép toán – nơi PHP thể hiện sức mạnh tính toán và xử lý logic của mình. Từ những phép cộng trừ đơn giản đến những biểu thức logic phức tạp giúp điều khiển dòng chảy chương trình, đây chính là nền móng cho mọi ngôn ngữ lập trình – và PHP cũng không ngoại lệ.
Trong bài này, bạn sẽ được làm quen với các loại toán tử phổ biến trong PHP và cách sử dụng chúng đúng ngữ cảnh. Chúng ta sẽ đi từng bước từ cơ bản đến ứng dụng thực tế, giúp bạn lập trình các điều kiện, tính toán, và xử lý dữ liệu một cách trơn tru hơn.
Toán tử số học trong PHP
Dùng để thực hiện các phép toán như cộng, trừ, nhân, chia…
| Toán tử | Mô tả | Ví dụ |
|---|---|---|
+ | Cộng | $a + $b |
- | Trừ | $a - $b |
* | Nhân | $a * $b |
/ | Chia | $a / $b |
% | Chia lấy dư | $a % $b |
📌 Ghi chú: Khi chia, hãy cẩn thận với việc chia cho 0 – điều này sẽ gây lỗi nghiêm trọng.
Ví dụ:
$a = 10;
$b = 3;
echo $a + $b; // 13
echo $a % $b; // 1
Toán tử gán
Toán tử gán là cách bạn gán giá trị cho biến. Cơ bản nhất là =. Nhưng còn nhiều biến thể giúp bạn vừa gán vừa tính:
| Toán tử | Ví dụ | Tương đương với |
|---|---|---|
= | $a = $b | Gán giá trị |
+= | $a += $b | $a = $a + $b |
-= | $a -= $b | $a = $a - $b |
*= | $a *= $b | $a = $a * $b |
/= | $a /= $b | $a = $a / $b |
Toán tử so sánh
So sánh là nền tảng để viết điều kiện if, while, và các biểu thức điều hướng logic khác.
| Toán tử | Mô tả | Ví dụ |
|---|---|---|
== | Bằng nhau | $a == $b |
!= | Khác nhau | $a != $b |
> | Lớn hơn | $a > $b |
< | Nhỏ hơn | $a < $b |
>= | Lớn hơn hoặc bằng | $a >= $b |
<= | Nhỏ hơn hoặc bằng | $a <= $b |
=== | Bằng cả giá trị và kiểu | $a === $b |
⚠ Lưu ý: == chỉ so sánh giá trị, còn === so sánh cả giá trị và kiểu. Đây là một bẫy phổ biến của người mới học.
Toán tử logic
Dùng để kết hợp nhiều điều kiện trong một biểu thức.
| Toán tử | Mô tả | Ví dụ |
|---|---|---|
&& | Và – cả 2 điều kiện đúng | $a > 0 && $b > 0 |
| ` | ` | |
! | Phủ định | !($a > 0) |
Ví dụ thực tế: Kiểm tra điểm học sinh
$diem = 7.5;
if ($diem >= 8) {
echo "Giỏi";
} elseif ($diem >= 6.5) {
echo "Khá";
} else {
echo "Trung bình hoặc yếu";
}
Bài tập áp dụng
- Viết chương trình tính chu vi và diện tích hình chữ nhật với chiều dài và chiều rộng cho trước.
- Kiểm tra số nhập vào là số chẵn hay lẻ.
- Viết chương trình so sánh 2 số a và b, in ra số lớn hơn.
Kết luận
Toán tử và biểu thức logic là cốt lõi của mọi xử lý lập trình. Hãy thực hành thật nhiều với các ví dụ đơn giản – càng viết bạn sẽ càng thấy những khối lệnh như if, while, hay các phép toán xử lý dữ liệu trở nên dễ hiểu và gần gũi hơn.
Nếu bạn cảm thấy thích thú với các biểu thức điều kiện phức tạp hơn, thì khi học tới phần “Cấu trúc điều khiển” sắp tới, bạn sẽ thấy chúng được vận dụng linh hoạt như thế nào.
👉 Gợi ý thêm: Nếu bạn chưa quen với các kiểu dữ liệu booleans, hãy xem lại bài học trước để nắm chắc kiến thức nền trước khi tiếp tục nhé.
Thảo luận