Bài 2. RDBMS: Hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ là gì?

Khi bắt đầu học SQL, bạn sẽ nghe rất nhiều đến cụm từ “RDBMS” – một trong những khái niệm cốt lõi tạo nên nền tảng của mọi hệ thống cơ sở dữ liệu quan hệ. Vậy RDBMS là gì, nó có vai trò gì trong việc lưu trữ và quản lý dữ liệu? Trong bài học này, chúng ta sẽ cùng khám phá một cách rõ ràng, dễ hiểu, qua các ví dụ gần gũi, giúp bạn nắm chắc được khái niệm này trước khi đi sâu vào viết truy vấn SQL.

RDBMS là gì?

RDBMS là viết tắt của Relational Database Management System – tức là Hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ. Đây là phần mềm giúp bạn tạo, quản lý, truy vấn và bảo trì cơ sở dữ liệu được tổ chức dưới dạng các bảng có quan hệ với nhau.

Trong RDBMS, mọi dữ liệu đều được lưu trong các bảng (gọi là table), mỗi bảng gồm các hàng (record) và các cột (field). Quan trọng hơn, các bảng có thể liên kết với nhau thông qua khóa chính (primary key) và khóa ngoại (foreign key), tạo nên một hệ thống dữ liệu có logic, có thể mở rộng và kiểm soát tốt.

Tại sao lại gọi là “quan hệ”?

Từ “quan hệ” trong “cơ sở dữ liệu quan hệ” không nói đến mối quan hệ xã hội mà đề cập đến mối liên kết giữa các bảng dữ liệu.

Ví dụ:

• Một bảng sinh_vien lưu thông tin sinh viên.
• Một bảng lop lưu thông tin lớp học.
• Hai bảng này có thể liên kết với nhau thông qua cột ma_lop.

Điều này giúp bạn tránh trùng lặp dữ liệu, đồng thời có thể truy xuất thông tin linh hoạt, chính xác hơn.

Một số hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ phổ biến

Hiện nay, có rất nhiều RDBMS khác nhau, mỗi hệ thống có điểm mạnh riêng, nhưng đều tuân thủ nguyên tắc cơ sở dữ liệu quan hệ. Một số hệ thống nổi bật gồm:

• MySQL – miễn phí, mã nguồn mở, được sử dụng phổ biến trong các website.
• PostgreSQL – cũng là mã nguồn mở, mạnh về tính toàn vẹn và mở rộng.
• SQL Server – của Microsoft, dùng nhiều trong hệ sinh thái Windows.
• Oracle – được dùng trong các hệ thống doanh nghiệp lớn.

Trong khóa học này, chúng ta sẽ sử dụng MySQL làm ví dụ chính, vì nó dễ cài đặt, miễn phí, và phù hợp với người mới bắt đầu.

Vai trò của RDBMS trong dự án thực tế

RDBMS là trái tim của mọi ứng dụng có dữ liệu động. Từ các website tin tức, hệ thống bán hàng online, cho tới ứng dụng ngân hàng hay quản lý bệnh viện – tất cả đều sử dụng RDBMS để lưu trữ dữ liệu người dùng, đơn hàng, sản phẩm, v.v.

Lập trình viên sử dụng ngôn ngữ SQL để tương tác với RDBMS: tạo bảng, thêm dữ liệu, truy vấn dữ liệu, sửa, xoá, và tối ưu hệ thống.

Tổng kết

Hiểu được RDBMS là gì chính là bước đầu tiên để bạn xây dựng nền tảng vững chắc cho việc học SQL. Nó không chỉ là một khái niệm kỹ thuật khô khan, mà là bộ máy trung tâm của mọi ứng dụng mà bạn sẽ xây dựng sau này.

Trong bài tiếp theo, chúng ta sẽ cùng cài đặt MySQL và khám phá các công cụ quản lý dữ liệu, để bắt đầu viết những dòng lệnh SQL đầu tiên một cách trực quan và dễ hiểu nhất.

Gợi ý thực hành:

• Tìm hiểu thêm về các RDBMS bạn biết ngoài MySQL.
• Ghi lại vài ví dụ ứng dụng mà bạn nghĩ đang dùng cơ sở dữ liệu quan hệ.
• Chuẩn bị máy tính để cài đặt MySQL và DBeaver hoặc phpMyAdmin trong bài tới.