Market Maker

Đăng ngày 1 Tháng 10, 2025

Market Maker trong thị trường crypto là ai?

Market Maker (nhà tạo lập thị trường) là cá nhân hoặc tổ chức cung cấp thanh khoản cho một cặp giao dịch bằng cách liên tục đặt lệnh mua và bán (bid/ask) với một mức chênh lệch giá nhất định (spread). Mục tiêu của họ là kiếm lợi nhuận từ spread hoặc từ các chương trình ưu đãi của sàn giao dịch.

Vai trò chính của Market Maker:

Tăng thanh khoản cho thị trường:
Họ giúp các trader có thể dễ dàng khớp lệnh mua/bán mà không cần chờ đối tác giao dịch.
Giảm biến động giá:
Việc luôn có lệnh mua và bán giúp giá không biến động quá mạnh theo một chiều.
Ổn định sổ lệnh (order book):
Giúp order book luôn dày, tránh tình trạng “rỗng sổ lệnh” ở những cặp kém phổ biến.

Market Maker là ai?

Sàn giao dịch (CEX) tự đứng ra làm market maker:
Nhiều sàn lớn như Binance, OKX, Bybit… có đội MM riêng để giữ ổn định cho các cặp giao dịch chính.
Tổ chức chuyên nghiệp bên ngoài:
Có những công ty chuyên làm market making như Jump Trading, Alameda Research (trước khi phá sản), Wintermute, GSR…
Bot tự động (DeFi):
Trong các sàn phi tập trung như Uniswap, người cung cấp thanh khoản (liquidity provider) cũng đóng vai trò như market maker. Tuy nhiên ở đây là AMM – Automated Market Maker, dùng thuật toán để định giá.

Market Maker kiếm tiền như thế nào?

Từ spread giữa giá mua và giá bán
Từ phí giao dịch ưu đãi mà sàn cung cấp
Từ việc giao dịch chênh lệch giữa các sàn (arbitrage)

Một số hiểu nhầm phổ biến:

Nhiều người nghĩ market maker là “cá mập điều khiển thị trường” – điều này có thể đúng hoặc sai, tùy vào cách họ vận hành. Có market maker chỉ trung lập kiếm lời từ spread, nhưng cũng có những tổ chức MM có thể “quét stoploss”, “rút thanh khoản” để trục lợi.

Thao túng giá

Cách market maker (MM) có thể thao túng giá, dấu hiệu nhìn thấy trên chart / orderbook, cách phát hiện bằng công cụ, và cách phòng tránh.

1) Các chiêu MM thường dùng để “thao túng” (hoặc gây tác động lên giá)

Lưu ý: một số hành vi là bất hợp pháp (ví dụ spoofing) — sàn và regulator có thể xử lý.

Spoofing / Layering — đặt nhiều lệnh mua/ bán lớn không có ý khớp (để tạo ảo lực mua/bán), rồi huỷ khi giá di chuyển theo ý muốn.
Quote stuffing — gửi + huỷ hàng loạt lệnh cực nhanh làm nghẽn orderbook, tạo latency cho người khác.
Wash trading — tự giao dịch giữa các tài khoản để tạo volume giả.
Liquidity pull (rút thanh khoản đột ngột) — MM rút các limit order lớn khi giá chạm vùng stoploss, khiến giá “sập” nhanh.
Stop-hunt (quét stoploss) — đẩy giá tạm xuống (hoặc lên) để ăn stop order rồi quay lại trend cũ.
Passive front-running / sniping — lợi dụng thông tin on-chain hoặc delay giữa sàn để đặt lệnh trước.
Order book spoof wall — dựng “tường” (big wall) để ngăn giá, rồi di chuyển wall để lợi dụng tâm lý.
Cross-exchange manipulation — tạo áp lực trên sàn A để kéo arbitrage và ảnh hưởng sàn B.

2) Dấu hiệu trên chart & order book dễ quan sát

(pha trộn price action + orderbook / tape)

Trên chart (price/volume)

Cây nến có bấc rất dài không tương ứng volume: bấc dài xuống/ lên nhưng volume thấp → có thể do liquidity pull / stop-hunt.
Spike giá nhanh rồi phục hồi ngay (fakeout) — thường là quét stoploss.
Giá xuyên hỗ trợ/kháng cự nhanh nhưng quay lại → dấu hiệu bị “đánh” để ăn stop.
Volume surge + little follow-through — nhiều volume đột ngột nhưng momentum không tiếp tục → có thể wash trading hoặc spoofed trades.
Pattern “ladder” của nến nhỏ liên tiếp khi book bị laddering.

Trên order book / DOM / Level 2

Walls lớn xuất hiện rồi biến mất (đặt lớn rồi cancel nhanh) → spoofing.
Order size lớn nhưng bị “chẻ” rất nhiều lệnh nhỏ và huỷ liên tục → quote stuffing.
Tỷ lệ cancel > submit đáng kể (order-to-trade ratio lớn) → bot / spoofing.
Giá bid/ask thay đổi liên tục với những lệnh lớn chạy quanh spread → high-frequency MM hoạt động.
Imbalance bid/ask tạm thời lớn → có thể sắp có đợt chạy giá.

Trên tape / Time & Sales

Lượng trade nhỏ khớp liên tục ở cả 2 phía → market maker kiếm spread.
Khớp size lớn ngay trên spread rồi mất tích → sniper / aggressive taker.

3) Công cụ & kỹ thuật phát hiện (practical)

Realtime Level 2 + Time & Sales (Tape) — bắt buộc nếu bạn muốn thấy hành vi MM.
Websocket feed để log lệnh: save orderbook snapshots, cancels, new orders → phân tích order-to-trade ratio.
Depth chart monitoring — alert khi wall size > X và biến mất trong Y giây.
Detect rapid cancels: metric = (# cancels within T) / (# new orders) → threshold detect spoof.
VWAP / Volume Profile divergence — giá chạm VWAP nhưng volume không phù hợp → có thể bị đẩy.
Footprint / Delta volume (buy vs sell agressive volume) — thấy imbalance lớn nhưng price không follow → suspicious.
Backtest stop-hunt: scan historical bars có tail + stop-ladder để biết patterns cụ thể cho cặp coin đó.
Alerts: (1) large order added/removed; (2) sudden spread widening; (3) rapid sequence cancels.

4) Cách lập chỉ báo / script đơn giản (ý tưởng để code)

Bạn có thể thêm mấy indicator sau vào TradingView / bot để cảnh báo:

Wall Alert: detect orderbook top N levels tổng size vượt threshold → alert. (cần data Level2 từ sàn qua websocket)
Cancel Rate Indicator: đo tần suất cancel trong N giây → hiển thị %; nếu > X% → nghi ngờ spoof.
Stop-Hunt Pattern Detector (on-chart): nếu xuất hiện nến có bấc dài > k% của body + volume spike + price chạm vùng stoploss (round number) → flag.
Aggressive Trade Spike: sudden taker buy/sell volume > Y * avg_taker_volume → highlight.

Lưu ý: TradingView Pine native không cho Level2 realtime access, nên các công cụ orderbook phải chạy ngoài (Python/Node) hoặc dùng sàn API.

5) Cách phòng tránh / giảm thiểu rủi ro khi bị MM “quét”

Không dùng market order lớn ở sàn có spread/vol nhỏ — chia nhỏ hoặc dùng limit.
Sử dụng limit order với slippage tolerance thấp.
Không đặt stoploss ở những điểm quá “nhạy cảm” (round numbers) — đặt trailing, dùng stop-limit thay vì market stop.
Theo dõi Depth & Tape trước khi vào lệnh lớn.
Dùng iceberg / TWAP/VWAP execution khi cần nhập/thoát vị thế lớn.
Sử dụng sàn có thanh khoản cao cho khối lượng lớn.
Lựa chọn thời điểm: tránh news release / lúc thị trường illiquid (giờ ít người giao dịch).

6) MM vs thao túng — phân biệt tinh tế

MM “hợp pháp”: cung cấp liquidity, đặt limit orders thực sự, kiếm spread; hoạt động ổn định.
Thao túng: hành vi có chủ đích để lừa trader (spoofing, wash) — bất hợp pháp trên nhiều thị trường.
Quan điểm: không phải mọi thao tác lạ đều là thao túng, đôi khi là bot market making thông thường. Phân tích chuỗi hành vi, tần suất và mục tiêu sẽ giúp kết luận.

7) Ví dụ cụ thể (nhìn chart)

Bạn thấy: giá bật xuống dưới supports bằng một cây nến dài, nhiều lệnh market bán xuất hiện, rồi ngay sau đó giá bật lên mạnh, volume bình thường → khả năng cao stop-hunt.
Bạn thấy: trong orderbook xuất hiện wall mua 10 BTC ở bid, tồn tại 0.5s rồi biến mất → spoofing.
Bạn thấy: spread đột ngột rộng nhưng nhiều limit order ở 2 phía nhỏ → liquidity pulled, tránh đặt market order.

8) Kết luận & hành động gợi ý cho bạn

Nếu bạn muốn tự động phát hiện: mình có thể giúp bạn thiết kế flow để nhận feed Level2 từ Binance/Bybit, tính cancel-rate, wall-detection và đưa cảnh báo (Python + websocket).
Nếu bạn muốn chỉ báo trên chart: mình có thể viết skeleton Pine Script cho Stop-Hunt Flag (dựa vào bấc dài + volume spike). Nhưng để detect spoof/wall cần data orderbook ngoài TradingView.
Nếu bạn muốn chiến lược phòng ngừa: mình có thể cấu trúc checklist order execution (limit/iceberg/twap) cho bạn.

Sổ lệnh

Mỗi sàn CEX (Centralized Exchange) có một sổ lệnh (order book) riêng.
Tức là lệnh đặt mua/bán của bạn trên Binance sẽ không hiển thị hay ảnh hưởng gì đến sổ lệnh của sàn như OKX, Bybit, MEXC, v.v.

📘 Giải thích chi tiết:

1. CEX là hệ thống khép kín:

Mỗi sàn giao dịch tập trung tự xây dựng và vận hành hệ thống của mình.
Dữ liệu lệnh, sổ lệnh, thanh khoản đều nằm trên server riêng của sàn đó.
Lý do: họ kiểm soát phí giao dịch, thanh khoản, khối lượng và bảo mật của riêng họ.

2. Vì sao không dùng chung order book?

Cạnh tranh lợi nhuận: Các sàn cạnh tranh nhau về khối lượng và phí giao dịch, nên họ không chia sẻ sổ lệnh.
Hệ thống vận hành khác nhau: Mỗi sàn có API, cơ chế matching engine (khớp lệnh), latency… khác nhau.
Tính độc quyền: Ai có thanh khoản tốt hơn sẽ thu hút trader nhiều hơn, nên không ai muốn chia sẻ.

🧠 Trường hợp ngoại lệ (có chia sẻ order book một phần):

✅ Một vài sàn nhỏ “dựa hơi” sàn lớn:

Ví dụ:

White-label exchanges: Một số sàn nhỏ mua công nghệ từ sàn lớn (ví dụ dùng order book của Binance thông qua chương trình Binance Broker) → chia sẻ một phần thanh khoản.
Một vài sàn tích hợp thanh khoản từ DEX hoặc aggregator, nhưng vẫn chạy qua hệ thống riêng.

✅ DeFi (sàn phi tập trung):

Trong DeFi, một số giao thức chia sẻ chung thanh khoản thông qua các pool hoặc cross-DEX aggregator như 1inch, Matcha, Paraswap…
Tuy nhiên đây là thế giới DEX, không phải CEX.

🎯 Điều này có ý nghĩa gì với bạn?

Giá có thể chênh lệch giữa các sàn:
→ Tạo cơ hội arbitrage (giao dịch chênh lệch giá).
Thanh khoản không đều:
Một cặp coin có thể rất dễ khớp lệnh trên Binance nhưng lại trượt giá mạnh trên sàn nhỏ.
Phải chọn sàn phù hợp với phong cách giao dịch:
Nếu bạn giao dịch lớn, nên chọn sàn có thanh khoản cao (Binance, OKX…).

❓ Tại sao giá BTC, ETH… lại gần giống nhau giữa các sàn CEX, dù không có sổ lệnh chung?

Không có sổ cái chung (hay sổ mẹ) giữa các sàn, nhưng giá vẫn gần như tương đồng vì cơ chế “arbitrage” (giao dịch chênh lệch giá) và thị trường hiệu quả (efficient market).

🔍 Giải thích chi tiết:

1. ❌ Không có sổ cái chung (order book hay ledger):

Mỗi sàn là một hệ thống riêng biệt, với sổ lệnh riêng và ví riêng.
BTC hay ETH giao dịch trên Binance không liên quan gì trực tiếp đến khối lượng hay lệnh của OKX hoặc Bybit.

2. ✅ Nhưng giá vẫn gần nhau vì: Arbitrage trader

Ví dụ:
- Binance đang bán BTC ở $65,000
- OKX đang bán BTC ở $64,500

👉 Các bot hoặc trader chuyên nghiệp sẽ ngay lập tức:

Mua BTC trên OKX với giá $64,500
Bán BTC trên Binance với giá $65,000
→ Lợi nhuận $500/BTC (chưa kể phí)

➡️ Khi nhiều người làm vậy:

Cầu tăng ở OKX → giá OKX tăng lên gần bằng Binance
Cung tăng ở Binance → giá Binance giảm nhẹ

➡️ Giá hai sàn sẽ tự động cân bằng lại, chênh lệch gần bằng 0.

⏱ Các bot arbitrage hoạt động 24/7, với tốc độ cực nhanh (dưới mili-giây), khiến chênh lệch giá giữa các sàn lớn hầu như khó tồn tại quá vài giây.

📉 Một số lý do khiến giá vẫn chênh nhẹ:

Phí rút tiền/chuyển coin giữa các sàn
Thời gian xác nhận giao dịch (network congestion)
Thanh khoản thấp ở một số sàn nhỏ
Sàn bị giới hạn khu vực hoặc thiếu arbitrage trader (như ở một số sàn mới)

📌 Về “sổ cái chung”:

Nếu bạn đang nghĩ đến “blockchain”, thì đúng là:

BTC, ETH có sổ cái toàn cầu, đó là blockchain công khai (Bitcoin chain, Ethereum chain).
Nhưng giao dịch nội bộ trên sàn (CEX) lại chỉ là ghi nhận nội bộ, chưa thực sự on-chain.

💡 Khi bạn giao dịch BTC trên Binance, thật ra BTC không rời khỏi Binance, mà chỉ là hệ thống của Binance ghi nhận bạn đã bán/mua BTC – đây là off-chain transaction.

🧠 Tóm lại:

Không có sổ cái chung giữa các sàn, nhưng arbitrage và cạnh tranh thanh khoản khiến giá BTC/ETH trên các sàn lớn gần như giống nhau.
Blockchain là sổ cái công khai toàn cầu, nhưng nó chỉ ảnh hưởng đến việc chuyển coin giữa sàn hoặc ví, không can thiệp trực tiếp vào giá lệnh nội bộ từng sàn.

🔹 I. Cá nhân làm Market Maker ở đâu?

1. Trong DeFi (phi tập trung) – rất dễ để bắt đầu

Đây là nơi phổ biến nhất để cá nhân trở thành MM:

👉 Ví dụ: Cung cấp thanh khoản (liquidity) trên:

Uniswap / PancakeSwap / SushiSwap / Curve / Balancer
Bạn chỉ cần có 2 token (VD: ETH + USDC) để nạp vào liquidity pool
Hệ thống AMM (Automated Market Maker) sẽ dùng tài sản của bạn để tạo giá mua – bán
Bạn kiếm phí giao dịch khi người khác giao dịch trong pool của bạn

✅ Ưu điểm:

Dễ làm, không cần code
Vốn linh hoạt từ vài USD đến vài triệu USD
Có thể rút tiền bất kỳ lúc nào

❗ Nhược điểm:

Rủi ro impermanent loss nếu giá 2 token biến động mạnh
Chịu ảnh hưởng từ bot MEV hoặc sandwich attack nếu không chọn đúng pool

2. Trong CEX (tập trung) – khó hơn nhưng vẫn có thể

Bạn có thể trở thành MM nếu bạn:

Tự viết bot để liên tục đặt lệnh mua – bán với spread hợp lý
Sử dụng API của sàn (Binance, Bybit, OKX… đều có API)
Chạy bot MM 24/7 với chiến lược kiểm soát rủi ro tốt

✅ Có thể làm được nếu bạn:

Biết kỹ thuật (Python, JS… dùng để gọi API)
Có vốn ổn định
Hiểu cách thị trường khớp lệnh

❗ Nhưng:

Cạnh tranh rất cao (phải cạnh tranh với MM tổ chức lớn)
Spread rất thấp (lợi nhuận mỏng)
Phí giao dịch và tốc độ khớp lệnh là yếu tố sống còn
Rất dễ thua lỗ nếu không kiểm soát slippage, stop-loss hoặc bị người khác “snip”

🔹 II. Một số cách cá nhân có thể tham gia làm MM:

Cách	Nền tảng	Yêu cầu	Rủi ro
Cung cấp thanh khoản LP	DeFi (Uniswap, Pancake…)	Ví Web3, 2 token	Impermanent loss
Viết bot MM trên sàn	CEX (Binance, Bybit…)	Kiến thức kỹ thuật, API, vốn	Lỗ do bot code kém, cạnh tranh cao
Dùng bot MM có sẵn	CEX/DEX	Mua/thuê bot, cài đặt	Phụ thuộc bên thứ 3
MM dạng thủ công	Dùng tay đặt lệnh limit mua – bán	Kiên nhẫn, theo dõi chart liên tục	Mất thời gian, dễ lỡ cơ hội

🔹 III. Gợi ý cho bạn nếu muốn bắt đầu:

Nếu bạn mới → Bắt đầu với DeFi (Uniswap V2/V3), thử với số vốn nhỏ để hiểu cách hoạt động
Nếu bạn rành kỹ thuật → Học về arbitrage bot, grid trading bot, hoặc market making bot trên CEX
Nên đọc thêm về:
- Impermanent loss
- Order book depth
- API trading và latency

🧠 So sánh: Market Maker vs Trader

Nhiều người hay nhầm giữa Market Maker (MM) và trader thông thường vì cả hai đều “mua bán kiếm lời”, nhưng bản chất lại rất khác nhau về mục tiêu, cách vận hành, và rủi ro.

Yếu tố	Market Maker (MM)	Trader (giao dịch thông thường)
Mục tiêu chính	Tạo thanh khoản, duy trì sự ổn định giá, kiếm lợi từ spread (chênh lệch giá mua–bán)	Đầu cơ, đoán đúng xu hướng để mua thấp bán cao (hoặc ngược lại)
Hành vi giao dịch	Luôn đặt cả lệnh mua và bán cùng lúc, tạo khung giá liên tục	Mua trước – bán sau, hoặc ngược lại, thường theo phân tích kỹ thuật hoặc tin tức
Vị thế thị trường	Gần như luôn trung lập, không cược vào hướng đi thị trường	Có vị thế thiên lệch: long hoặc short
Công cụ thường dùng	Bot MM, chiến lược limit order tự động, hedging	Indicator, price action, phân tích kỹ thuật/fundamental
Thời gian nắm giữ	Rất ngắn, có thể chỉ vài giây – vài phút, nhưng liên tục	Tùy phong cách: lướt sóng, day trade, swing, hold dài hạn
Nguồn lợi nhuận	Phí giao dịch, rebate từ sàn, spread	Chênh lệch giá từ biến động thị trường
Rủi ro chính	Bị mất tiền khi thị trường biến động mạnh, hoặc bị frontrun	Dự đoán sai xu hướng thị trường

🎯 Ví dụ minh họa dễ hiểu:

▪️ Market Maker:

Bạn đặt:

MUA BTC ở giá $65,000
BÁN BTC ở giá $65,100

👉 Nếu cả 2 lệnh khớp, bạn kiếm được $100 spread mỗi BTC
Bạn không kỳ vọng BTC tăng hay giảm, chỉ cần có người mua/bán là bạn có lời.

▪️ Trader:

Bạn nghĩ BTC sẽ tăng từ $65,000 → $67,000
👉 Bạn mua BTC, chờ nó lên → bán ra chốt lời
Bạn cược vào hướng đi của giá – nếu sai hướng thì thua lỗ.

✅ Tóm lại:

Điểm khác biệt cốt lõi
MM kiếm lời từ chênh lệch giá & phí giao dịch – không quan tâm thị trường đi lên hay xuống
Trader kiếm lời từ sự biến động giá theo hướng mà họ dự đoán đúng

Nếu bạn thích cảm giác “mua đúng đáy bán đúng đỉnh” → bạn là trader.
Nếu bạn muốn kiếm lời đều đặn nhờ cung cấp thanh khoản, chịu rủi ro thấp hơn nhưng cần kỹ thuật và vốn ổn định → bạn nên tìm hiểu vai trò của market maker.

💡 Chiến lược Hybrid: Trader + Market Maker

Dưới đây là hướng dẫn chiến lược hybrid: vừa là trader, vừa là market maker, dành cho cá nhân, giúp bạn kiếm lợi từ cả spread lẫn biến động giá – rất phù hợp trong thị trường crypto.

🔹 Mục tiêu:

Vừa kiếm phí từ spread như market maker, vừa tận dụng xu hướng giá như một trader khéo léo.

🧩 Cấu trúc chiến lược gồm 2 phần:

1. Làm MM vùng biên độ (Range Bound)

Khi thị trường đi ngang (sideways), bạn đặt lệnh mua thấp – bán cao nhiều lần theo cặp.
Đây là vùng bạn hành xử như một market maker.

📌 Ví dụ:

BTC đang giao động quanh $65,000 ± $200
Bạn đặt:
- Mua BTC ở $64,800
- Bán BTC ở $65,200
Giá cứ lặp lại vùng đó thì bạn kiếm lời đều đều từ spread.

2. Kết hợp phân tích xu hướng để “trader” khi có breakout

Nếu bạn dự đoán giá có thể phá vỡ biên độ (breakout), bạn dịch dần lệnh lên hoặc xuống theo hướng đó.
Khi breakout xác nhận, bạn vào lệnh theo trend (giống trader): Long nếu breakout lên, Short nếu breakout xuống.

📌 Kết hợp như sau:

Vùng giá ổn định	Bạn làm MM → kiếm lời từ spread
Có dấu hiệu breakout	Chuyển sang mindset trader để kiếm lời lớn hơn

🛠️ Cách thực hiện đơn giản dành cho cá nhân:

➤ Dùng Grid Trading Bot (lý tưởng cho hybrid strategy)

Grid Bot là công cụ tự động đặt sẵn lệnh mua/bán trong khoảng giá cố định
Khi thị trường đi ngang, bot hoạt động như market maker
Khi thị trường phá vỡ, bạn có thể:
- Tắt bot → chốt lời/lỗ
- Chuyển sang lệnh tay → giao dịch như trader

⏳ Ví dụ:

Thiết lập Grid từ $63,000 – $67,000, chia thành 20 lưới
Nếu BTC biến động trong vùng này, bạn ăn chênh lệch mỗi lần khớp lệnh
Nếu BTC đột ngột vọt lên $68,000 → bạn chốt lời toàn bộ

📍 Dùng bot sẵn có của:

Binance, OKX, Pionex, KuCoin, hoặc 3Commas (nếu dùng nhiều sàn)

🧠 Lưu ý và mẹo:

Mục	Lưu ý
Vốn	Nên chia vốn thành phần MM (ổn định) và phần trade (rủi ro cao hơn)
Phân tích kỹ thuật	Xác định đúng vùng sideway và vùng breakout tiềm năng
Bot	Tối ưu grid spacing để tránh bị lỗ do phí
Quản lý rủi ro	Luôn đặt stop-loss khi “trader” trong thời điểm breakout

🔚 Tổng kết:

Bạn là…	Khi nào thì làm gì
Market Maker	Khi giá đi ngang, ít biến động → ăn spread
Trader	Khi giá bắt đầu chạy theo hướng mạnh → follow trend

Sơ đồ chiến lược hybrid

📂 Chuyên mục:

Cẩm nang

Bài trước ← Giải Mã Blockchain: 5 Phút Để Hiểu Công Nghệ Đứng Sau Bitcoin & Ethereum Bài tiếp theo Market Maker →

Cẩm nang | Xem tất cả >